De willekeur van de totalitaire staat, die onherroepelijk tot massale gruweldaden leidt, moet één van de grootste verschrikkingen zijn die de mensheid heeft voortgebracht.
Ik ken eigenlijk weinig van de strafkampgeschiedenis van de USSR, maar de waanzinnige terreur van het leven in een Siberische goelag deed me onmiddellijk denken aan het gelijkaardige boek 'Is dit een mens?' van Primo Levi. De manier waarop de kampbewoners moeten putten uit dezelfde overlevingstechnieken is opvallend gelijkend.
Van Solzhenitsyn heb ik zijn bekendere Goelagarchipel nog niet gelezen, maar ik heb zo'n vermoeden dat deze Nobelprijswinnaar het in de meeste van zijn werken op één of andere manier over zijn eigen ervaringen in die ijskoude vergeetputten vol terreur heeft.
De ontbering, het gemarchandeer en gesmokkel, de coalities en vijandschappen, het smeergeld, de wanhoop en de strohalmen waaraan de gevangenen met uitzichtloze straffen zich vastklampen, allemaal leggen ze het grandioze falen van een geschifte ideologie bloot.
Dezelfde willekeur, weliswaar op iets kleinere schaal, herhaalt zich nog steeds in Rusland, waar politieke tegenstanders van de uitgekookte rotzak hors catégorie nog steeds naar gevangenissen in Siberië gestuurd worden. En dat zijn dan de 'gelukzakken' die niet uit een raam geduwd worden of doodvallen na vergiftiging.
Het risico dat de geschiedenis zich ook elders blijft herhalen is groot, kijk maar naar wat de meest succesvolle metamorfose van het communisme, de CCP in China, uitvreet met de Oeigoeren.
Alleen al daarom zou literatuur als deze, die net als de onmenselijke koude in het hoge Russische Noorden door merg en been snijdt, verplichte kost moeten zijn voor elke zelfvoldane, volgevreten cultuurrelativist zonder historische besef, en voor de rest eigenlijk ook.