Ik doe wel alsof ik heel erg rationeel ben, en als je mij erop aanspreekt kan ik niet anders dan het met overtuigende argumenten eens zijn (daar komt geen vrije wil bij kijken, hoogstens wat gestamel door eventuele cognitieve dissonantie), maar wanneer het op cultuurproducten aankomt laat ik me onherroepelijk ringeloren door de meningen van anderen.
Daarom het goed dat ik dit boek tegenkwam bij het rondzwerven op cloudLibrary, en het dus niet fysiek kon bekijken, want dan krijg je al die lofbetuigingen gloeiend heet in je gezicht gekatapulteerd. Meestal valt het op de cover nog mee, en staan de langere citaten achteraan, en als het echt bejubeld wordt ook op de binnenkant van de cover (waar dan de net iets minder grote/bekende/indrukwekkende namen hun complimentje afgedrukt zien, zich wellicht afvragend waar in het leven ze het pad zijn ingeslagen dat hen net naar die plaats heeft gebracht, en niet naar de voorkant van het boek).
Maar meestal is zo'n cover al voldoende om mijn mening al lichtjes in een bepaalde richting te sturen:
Maar dus niets van dat alles en dus een grotere onbevangenheid op mijn telefoon (had ik al gemeld dat je cloudLibrary gratis op je telefoon kan installeren en daarmee toegang hebt tot GRATIS DIGITALE BOEKEN DIE JE KAN UITLENEN ZOALS IN EEN BIBLIOTHEEK? Dat laat je dus toe om in plaats van je brein tot pulp te swipen op sociale media echte boeken te lezen op dat duivelse bakje. Enfin, je doet ermee wat je wilt, ik wijk af).
Ik had maar vaagweg notie van deze George Saunders:
Als je hem zo ziet en je verdiept je wat in zijn werk en de impact daarvan, dan denk je: dat lijkt me best een geschikte kerel. Meer zelfs, de stem in je hoofd roept uit: 'dat is me toch wel een bewonderenswaardig sujet van de bovenste plank! Waarom kan ik niet wat meer zijn zoals George Saunders, en wat minder als mezelf?' Maar dat zijn natuurlijk dwaze gedachten, die we met kracht het brein uit geselen. En met bier, cocktailsaus en klapsigaren.
Wie is George Saunders?
Men (en met 'men' bedoel ik: ChatGPT) omschrijft deze man als volgt:
George Saunders is een naam die synoniem is geworden met het moderne korte verhaal. Hij is een Amerikaanse auteur, essayist en professor, wiens werk wordt geroemd om zijn vernieuwende stijl, experimentele structuur en scherpzinnig sociaal commentaar. Saunders wordt een van de belangrijkste schrijvers van zijn generatie genoemd, en zijn invloed op de hedendaagse literatuur kan niet worden overschat. Saunders' korte verhalen mengen vaak humor en satire met momenten van diepe emotionele diepgang, waarbij hij thema's als liefde, verlies en de menselijke conditie verkent op een manier die zowel fris als tijdloos aanvoelt. Hij staat bekend om zijn kenmerkende stem, die wordt gekenmerkt door wrange humor, empathie en scherpe aandacht voor details. Zijn werk is vergeleken met dat van onder andere Kurt Vonnegut, David Foster Wallace en Flannery O'Connor. Saunders heeft vele prijzen gewonnen voor zijn schrijven, waaronder de prestigieuze Man Booker Prize in 2017 voor zijn roman "Lincoln in the Bardo." Hij is ook de ontvanger van verschillende National Magazine Awards, twee O. Henry Awards, en een MacArthur Fellowship, onder vele anderen. Zijn bundels korte verhalen, waaronder "CivilWarLand in Bad Decline," "Pastoralia," en "Tenth of December," hebben lovende kritieken ontvangen en hebben zijn reputatie als een van de belangrijkste en invloedrijkste schrijvers van korte verhalen van onze tijd verstevigd.
We zouden, gezien de twijfels die er nog zijn over de juistheid van wat die nieuwe artificiële taalmodellen uit hun botten slaan, een beetje voorbehoud moeten behouden over bovenstaande tekst, maar de kans dat hij een onbeduidend flutauteurtje is, lijkt me klein.
Over dit boek
Dit is mijn eerste Saunders, en net zoals bij andere kortverhalenbundels duurde het even (zeg maar gerust tot over de helft van het boek) voor ik zijn aanpak begon te begrijpen. Het zijn vaak fata morgana-verhalen die zich niet meteen prijsgeven.
Door vaak in medias res te beginnen krijgen veel verhalen (die trouwens danig van lengte verschillen) een desoriënterend kantje, vaak versterkt door bijzondere vertelperspectieven waarin niet altijd duidelijk is wie wat zegt of denkt. Voeg daar nog een flinke scheut dystopische elementen aan toe, die meestal ook totaal zonder context worden geïntroduceerd, en je hebt al een flink deel van het Saunders-recept.
Hij schept niet meteen een rooskleurig beeld van de mensheid, maar port met bepaalde ideeën wel flink in ons collectieve onderbewustzijn en confronteert ons creatief met uitwassen en gebreken in de maatschappij. En dat hebben ze bij Netflix in harde cash proberen omzetten door het verhaal Escape from spiderhead uit deze bundel te verfilmen als Spiderhead:
Blijkbaar was honderd miljoen dollar niet voldoende om er een echt goeie film van te maken, want de kritieken waren redelijk slecht. Maar vorm vooral uw eigen mening, als dat nog kan. Het toont alleszins aan dat Saunders goed is om vernieuwende, provocatieve werelden te scheppen, en dat zeker meer dan eens, want blijkbaar zijn er nu ook plannen om een ander verhaal uit deze bundel, The Semplica Girl Diaries, ook te verfilmen, opnieuw met een sterrencast.
Dit geeft mee aan dat George Saunders dus zeker niet om een literair vernieuwend idee verlegen zit. Thematisch zit het volledig snor, maar daarmee komen we tot een puntje van kritiek: de stijl. Ik moet nu wel toegeven dat ik dit in een typisch Hollandse vertaling heb gelezen, waarbij de frequentie van 'nou' en 'kanjer' en consorten net iets te hoog was om niet te storen, dus ik zal bij een volgende gelegenheid de oorspronkelijke versie een kans geven (misschien van zijn bejubelde experimentele roman Lincoln in the Bardo?), maar ik had, in tegenstelling tot bij vele andere schrijvers, niet vaak het gevoel: 'deze zin moet ik overschrijven en ergens bewaren, want dit is zo schoon!'.
Het is niet dat hij geen bepaald register heeft dat hij gebruikt naargelang het verhaal, want zijn personages hebben wel echt een eigen stem, maar ik miste een stukje pure esthetiek.
Het is trouwens een matige tot grote ergernis van mij (afhankelijk van hoeveel goeie glazen wijn ik in de maanden ervoor heb kunnen consumeren) dat er in de taal- en literatuurkritiek die ik tot mij neem zo weinig aandacht is voor stijl.
Disclaimer: daar horen boekenbijlagen of recensies van de belangrijkste kranten en tijdschriften van ons taalgebied momenteel niet bij, dus misschien ligt daar het kalf gebonden en ben ik gewoon ongeïnformeerd uit mijn nek aan het lullen, wat trouwens niet de eerste en zeker niet de laatste keer zou zijn.Maar bijvoorbeeld in de podcast Drie Boeken, of bijvoorbeeld ook in het televisieprogramma/podcast Winteruur (bestaat al 591 afleveringen blijkbaar!) wordt er bijna nooit eens een lyrische lofzang afgestoken op de stijl van deze of gene auteur. Dat is toch te gek om los te lopen!
Ik bedoel: uiteraard is thema, opbouw, structuur, inhoud, idee, enzovoort allemaal heel belangrijk in fictie, maar de stijl is toch minstens even fundamenteel. Dat geldt toch voor elke kunstvorm. Toch voel ik me een debiel door er zo'n belang aan te hechten. En als er één ding is dat ik niet ben (of toch zeker niet wil zijn), dan is het een debiel.
Ik lees de juryverslagen van literaire wedstrijden niet, maar ik ga ervan uit dat men daar wel de nodige waarde aan stilistisch meesterschap hecht, zoals bijvoorbeeld bij uitstek het geval was bij de Tzumprijs voor de beste literaire zin, maar die is ter ziele gegaan, en het prijzengeld was een ironische belediging.
Conclusie
George Saunders is een aanrader.
Korte verhalen moeten meer gelezen worden.
Ik moet deze grootmeester in het Engels lezen om zijn stijl eerlijk te kunnen beoordelen.
Ik moet naar het containerpark, maar dat doet niets ter zake.
Wat drink je hierbij?
Als je alcohol drinkt: een straffe cocktail, die zeker niet te zoet is.
Als je geen alcohol drinkt: iets met veel gember.