Seneca - De weg naar wijsheid

In bepaalde kringen is de leer van de stoïcijnen de laatste jaren pijlsnel de hoogte in gegaan. Wellicht is deze populariteit een gevolg van de typische slingerbeweging die zich op verschillende domeinen van de materie manifesteert.

Om eerlijk te zijn heb ik altijd een volstrekt spontane, eerlijke, en pure afkeer gehad voor de filosofie. Dit heeft er wellicht mee te maken dat ik een vreemde snuiter ben, met dito ideeën en een stuitend gebrek aan wat men een 'filosofisch breindeel' zou kunnen noemen. Laat mij een tekst van Kant lezen, iets over een proper vernunft of zo, en ik begin meteen binnenin te koken.

Er zijn natuurlijk denkers die uitblinken in duidelijkheid, maar jammer genoeg zijn er ook zo van die omhooggevallen intellectuelen (meestal afkomstig uit Frankrijk), die van ondoordringbaarheid een handelsmerk maken. Steeds denk ik dan terug aan de tijd aan de universiteit, toen de prof cultuursociologie zich liet ontvallen: 'soms vraag je je inderdaad wel eens af of het gedurende tientallen jaren bestuderen van hermetisch gezwam geen absurde tijdsverspilling is geweest.' Zie ook de Sokol Affair.

Terug naar het stoïcisme. Mijn afkeer is uiteraard een bijzonder debiele houding. Kinderachtig en kleingeestig. Die stroming in het denken heeft eenvoudigweg een pad gekozen en houdt zich al een paar duizend jaar bezig met bepaalde vraagstukken die gedurende deze periode steeds boven het gewone leven zijn blijven uitzweven.

Zo ook bij de groep kwieten en hansworsten die voor en na Seneca bepaalde gelijklopende gedachten hadden. Eén van de kenmerken van deze pipo's is het gegeven van de korte aforismen (of zijn die per definitie en dus altijd kort, en is hier dus sprake van één of andere taalfout die me verder koud laat?).

Dit is handig voor scheurkalenders, Powerpointslides en fortuinkoeken, maar in tegenstelling tot fundamentele boerenwaarheden, zoals 'de appel valt niet ver van de boom', of 'ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is.' Gaat het hier over een radicale filosofie die radicaal afwijkt van het verstand van de massa. Zoals:

De meeste mensen zijn er ellendig aan toe en worden heen en weer geslingerd tussen de angst voor de dood en de kwellingen van het leven. Ze willen niet leven, maar weten ook niet hoe te sterven. Maak je leven dus prettig voor jezelf door alle angst voor de dood van je af te zetten.

Kan ik dus niks mee aanvangen. Zeker niet omdat bij nader onderzoek bleek dat die Seneca een gigantische hypocriet was, en zelf helemaal niet in de praktijk bracht wat hij constant liep rond te bazuinen. En daar krijg ik het van op mijn heupen.

Zo schrijft hij ook:

Neem dit maar van mij aan: ware vreugde is een serieuze zaak. Je gelooft toch niet dat iemand met een ontspannen gezicht of met een glimlach - zoals dat stelletje slappelingen beweert de dood veracht, zijn deur openzet voor proletariërs, zijn verlangens beteugelt en zich oefent in het verbijten van pijn? Wie de ware vreugde zoekt, zal grote vreugde vinden, maar weinig plezier. Toch wil ik dat je deze vreugde leert kennen, want zij zal je nooit teleurstellen vanaf het moment dat je ontdekt hebt waar je haar kunt vinden. De opbrengst van mijnen in de bovenste laag van de aardkorst is niet indrukwekkend. De rijkste schatten leveren mijnen die hun aders diep in de aarde hebben. Hun opbrengst overtreft elke verwachting. Voorwaarde is dat je goed zoekt. Het plezier van het volk is broos en oppervlakkig. Elke vreugde die niets met jouw diepgang te maken heeft en van buitenaf komt, mist een stevige bodem. De vreugde die ik bedoel en waartoe ik jou probeer over te halen, is stabiel en ligt diep in je eigen wezen verankerd. Ik vraag jou, beste Lucilius, om het enige te doen wat jou gelukkig kan maken: wijs al die pracht en praal van de hand die iemand of iets je belooft. Houd je blik gevestigd op het ware goede en schep vreugde in jezelf.

Optiefen, jou hoef ik niet.

De zoektocht naar filosofische zingeving gaat verder. Intussen houdt men zich bezig het het afbeulen, dat zulks gezond is wisten de boeren al.